Markery nowotworowe

CA 19-9 oznaczany w surowicy marker raka trzustki, dróg wątrobowo-żółciowych oraz jelita grubego i odbytnicy. CA 19-9 jest monsialogangliozydem obecnym w glikoproteinie wydzielanej w zwiększonych ilościach do śluzu przez komórki m.in. trzustki i raka jelita grubego. W niewielkich ilościach jest obecny w surowicy osób zdrowych, a jego źródłem są zdrowa: trzustka, drogi żółciowe, nabłonek żołądka, okrężnicy, macicy i ślinianek. Nieznacznie podniesiony poziom CA 19-9 obserwowany jest u chorych na łagodne choroby zapalne wątroby i dróg żółciowych, trzustki i przewodu pokarmowego, w łagodnych nowotworach jajników i macicy. Bardzo znaczny wzrost stężenia CA 19-9 występuje w surowicy chorych na raka trzustki.

CA 15.3 - marker raka piersi, obecność CA 15-3 w surowicy jest markerem klinicznego stadium raka piersi. Gwałtowny wzrost jego stężenia towarzyszy przerzutom, a wzrost towarzyszy wznowom w przypadku remisji raka w II i III stadium. Podwyższone wartości CA-15.3 występują również w innych nowotworach złośliwych oraz w wielu łagodnych stanach chorobowych. Wzrost CA-15.3 obserwowany w nowotworach trzustki, płuc, jajników i wątroby jest jednak niższy niż wzrost CEA w tych nowotworach

CA 125- marker raka jajnika; stężenie CA 125 w surowicy koreluje z wielkością zmiany nowotworowej. Rak jajnika stanowi ok. 4 % wszystkich nowotworów u kobiet. Oznaczanie CA 125 w badaniach przesiewowych w kierunku raka jajnika nie jest zalecane z powodu jego ograniczonej specyficzności. Ponieważ równoczesna ocena kilku markerów nowotworowych jest silniejsza diagnostycznie od wyników oznaczeń pojedynczych markerów, tworzone są zestawy oznaczeń posiadających wspólnie większą czułość diagnostyczną.

CEA - antygen rakowo-płodowy, wzrost stężenia CEA w krwi obserwowany jest w przypadku nowotworów: jelita grubego, raka płuc, nowotworów trzustki, żołądka, nowotworów szyjki macicy, nowotworów piersi i nowotworów jajników. Oznaczenie CEA przydatne jest w diagnostyce i monitorowaniu leczenia raka.

Marker przerostu prostaty PSA -  jest  najważniejszym markerem raka prostaty . Wzrost stężenia PSA nie jest swoisty dla CaP, gdyż towarzyszy także łagodnemu rozrostowi prostaty, stanom zapalnym prostaty, zakażeniom układu moczopłciowego, urazom mechanicznym. Stężenie PSA w krwi rośnie wraz z wiekiem i dlatego zakresy referencyjne przedstawiane są w przedziałach wiekowych, najczęściej dekadach. Przyjmuje się, że każdy mężczyzna po ukończeniu 50 roku życia powinien raz w roku mieć oznaczane stężenie PSA w surowicy krwi. 

 

PSA wolny- marker raka prostaty,  wykorzystywany do obliczania stosunku PSA wolny/PSA całkowity, przydatnego w diagnostyce raka prostaty.